Zmiany w ustawie lombardowej
W poprzednim artykule z cyklu dotyczącego lombardów pisaliśmy o zmianach jakie wprowadza do działalności lombardowej ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o konsumenckiej pożyczce lombardowej (dalej: "ustawa lombardowa"). Podmioty prowadzące lombardy muszą przygotować się na prawdziwą rewolucję, a czasu pozostało niewiele - zmiany prawa wchodzą w życie już 7 stycznia 2024 r. W uzasadnieniu projektu ustawy lombardowej wskazano, że działalność lombardowa może stwarzać zagrożenie dla konsumentów, albowiem przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą polegającą na udzielaniu pożyczek pod zastaw pomijają stosowanie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Intencją ustawodawcy było nałożenie na podmioty prowadzące lombardy nowych obowiązków, które w swoich podstawowych założeniach są bardzo zbliżone do obowiązujących przepisów regulujących kredyty konsumenckie i zwiększenie bezpieczeństwa pożyczkobiorców-konsumentów. Jednak biorąc pod uwagę bieżącą rzeczywistość gospodarczą oraz zakres zmian, działalność lombardów oraz ich rentowność stoją pod znakiem zapytania. W dalszej części artykułu przybliżymy zmiany dotyczące umowy pożyczkowej w lombardzie.
Kredyt lombardowy – na czym polega?
Lombard to miejsce, w którym można wziąć pożyczkę pod zastaw w celu uzyskania szybkiej gotówki. Dla wielu osób skorzystanie z usług lombardu to ostatnia deska ratunku między innymi z uwagi na obawy o zdolność kredytową.
Jak aktualnie działa lombard? Lombardy udzielają krótkoterminowe pożyczki pod zastaw ruchom*ości. Zawierana jest umowa zastawu danej rzeczy. Pożyczka jest zabezpieczona ograniczonym prawem rzeczowym, co oznacza, że lombard nie może sprzedać przedmiotu zastawu do momentu spłaty pożyczki. Po spłacie pożyczki klient odbiera rzecz, która stanowiła zastaw. Klient zobowiązany jest zwrócić lombardowi wpłaconą kwotę powiększoną o odsetki lombardowe i ewentualne dodatkowe opłaty. Umowa w lombardzie polega na tym, że jeśli pożyczka nie zostanie spłacona w terminie, lombard może sprzedać przedmiot zastawu. Klientom często zależy na odzyskaniu swoich przedmiotów, a wartość zastawianego przedmiotu często jest również sentymentalna. Dlatego klienci doceniają zalety pożyczek w lombardzie.
Procedura w lombardzie jest szybka i prosta. Wiele osób decyduje się na skorzystanie z lombardu z potrzeby szybkiego zastrzyku gotówki przy zachowaniu minimum formalności (konieczny jest dowód osobisty oraz dane pożyczkobiorcy). Umowę w lombardzie charakteryzuje również krótki okres spłaty. Lombardy cieszą się sporym zainteresowaniem , ponieważ oferują szybką i krótkoterminową pożyczkę
Lombardy przyjmują wartościowe przedmioty jako zabezpieczenie. Klient przynosi do lombardu rzecz, którą chce zastawić w ramach zabezpieczenia pożyczki lombardowej. Pracownik lombardu dokonuje wyceny przedmiotu, a następnie zawierana jest umowa pożyczki. W porównaniu z pożyczką bankową, plusem pożyczki lombardowej jest to, że lombard nie bada zdolności kredytowej. Po wycenie przedmiotu zastawu i zawarciu umowy, klient otrzymuje pieniądze. Lombardy odróżniają się od instytucji pożyczkowych - odmiennie działają instytucje pozabankowe czy też banki, oferujące kredyt konsumencki.
Nasi klienci wskazują, że z uwagi na ustawę lombardową, pożyczka lombardowa traci dotychczasową istotę, a działalność lombardowa może przestać być rentowna. Dlatego tak ważne jest wsparcie profesjonalisty w procesie tranzycji i dostosowania do nowego stanu prawnego.
Umowa pożyczki lombardowej
Zgodnie z ustawą lombardową, podstawowym rodzajem umów zawieranych przez lombardy będą pożyczki lombardowe, ale przedsiębiorca ten zawiera również umowy sprzedaży rzeczy ruchomej, w przypadku gdy klient pożyczki nie spłaci. Według ustawy, sposób w jaki działa lombard sprawia, że stanie się on de facto instytucją pożyczkową.
Pożyczki lombardowe to według nowej ustawy umowy, na podstawie których przedsiębiorca zobowiązuje się oddać do dyspozycji konsumenta środki pieniężne, a konsument zobowiązuje się do zapłaty całkowitej kwoty do spłaty w oznaczonym terminie oraz do ustanowienia zabezpieczenia lombardowego. Pozostawiono zatem możliwość zastawienia danej rzeczy przez pożyczkobiorcę. Określono szczegółowo jak działa pożyczka. Jeśli pożyczkobiorca nie zwróci do lombardu pożyczki, własność danej rzeczy przechodzi na lombard.
Domniemanie zawarcia pożyczki lombardowej
Argumentem ustawodawcy za takim rozwiązaniem jest, aby każdy konsument miał uczciwe warunki udzielania pożyczek. Jeżeli z zawartej przez przedsiębiorcę z konsumentem umowy wynika, że:
- celem tej umowy jest oddanie do dyspozycji konsumentowi środków pieniężnych lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, wierzytelności lub innych praw majątkowych, których wartość jest lub może być określona kwotą pieniężną,
- zawarcie tej umowy wiąże się z ustanowieniem zabezpieczenia spełniającego warunki, o których mowa w art. 3 pkt 10,
- konsument jest zobowiązany do poniesienia kosztów związanych z tą umową,
– w razie wątpliwości przyjmuje się, że strony zawarły pożyczkę lombardową uregulowaną w ustawie.
Obowiązek informacyjny
Po wejściu w życie nowych przepisów, gdy konsument pojawi się w lombardzie w celu zaciągnięcia pożyczki, pracownik lombardu będzie musiał przedstawić szereg informacji dotyczących tego jak będzie wyglądać podpisywana przez strony umowa.
Przed zawarciem pożyczki w lombardzie pracownik lombardu musi poinformować klienta na trwałym nośniku o podstawowych zasadach pożyczek lombardowych. Klientowi należy przekazać następujące informacje:
- informacje o lombardzie, takie jak firma, siedziba oraz adres lombardu;
- numer rejestrowy lombardu,
- adres poczty elektronicznej, numer telefonu lub faksu oraz adres strony internetowej lombardu, o ile je posiada;
- kwota pożyczki i sposób jej ustalania;
- forma otrzymania pożyczki - czyli kiedy i jak zostaną wypłacone pożyczone pieniądze;
- koszt pożyczki, oprocentowanie pożyczki i wysokość prowizji;
- całkowitej kwocie do spłaty;
- chwili spłacenia długu;
- skutkach braku zapłaty całkowitej kwoty do spłaty;
- sposób zabezpieczenia pożyczki w lombardzie;
- przedmiocie zabezpieczenia lombardowego, takimi jak rodzaj, marka lub jego cechy szczególne;
- wartość przedmiotu zastawu;
- sposobie sprzedaży przedmiotu zastawu w lombardzie;
- procentowej wartości pomniejszenia nadwyżki ze sprzedaży przedmiotu zastawu;
- prawach pożyczkobiorcy i zasadach reklamacji.
Treść umowy pożyczki w lombardzie
Pożyczka w lombardzie będzie musiała zostać zawarta w formie pisemnej. Umowa pożyczki lombardowej musi być jednoznaczna i zrozumiała.
Umowa musi zawierać również informacje z formularza informacyjnego, o których była mowa powyżej oraz szczegółowo określać zastawione przedmioty i ich wartość. W umowie wskazana musi być przede wszystkim wysokość pożyczki oraz określenie wartości zastawu. Umowa musi określać dane klienta, zatem warto przed podpisaniem umowy sprawdzić dowód tożsamości lub inny dokument tożsamości. Umowa musi też określać wysokość finansowania.
Do umowy pożyczki w lombardzie należy załączyć zdjęcie zastawionego przedmiotu.
Podpisanie umowy
Po dopełnieniu obowiązków informacyjnych, ustaleniu kwoty pożyczki i wycenie przedmiotu zastawu, strony mogą podpisać umowę w lombardzie.
Zabezpieczenie pożyczki lombardowej
Formą zabezpieczenia pożyczki lombardowej jest zastaw na rzeczy ruchomej. Lombard nie bada zdolności kredytowej pożyczkobiorcy, dlatego istotne jest zabezpieczenie spłaty. Przedmiotem zastawu najczęściej są wartościowe przedmioty. Zgodnie z ustawą przedmiot zabezpieczenia lombardowego to wyłącznie rzecz ruchoma będąca własnością konsumenta, stanowiąca zabezpieczenie umowy pożyczki w lombardzie. Przedmiotem zastawu może być rzecz, której prawo własności przysługuje konsumentowi, jest współwłasnością konsumenta albo jest objęta małżeńską wspólnością majątkową.
Pożyczka w lombardzie może być zabezpieczona przez zastaw samochodu, biżuterii, telefony komórkowe, dzieła sztuki sprzęt sportowy, sprzęt AGD, sprzęt elektroniczny i inne przedmioty o wysokiej wartości na rynku.
Jeśli pożyczkobiorca nie dotrzyma terminu spłaty i pożyczka w lombardzie nie zostanie spłacona, zastawione przedmioty przejdą na własność lombardu. Brak spłaty w terminie powoduje również ryzyko wpisu klienta w rejestrach dłużników.
Koszty i oprocentowanie pożyczki lombardowej
Koszty pożyczki zaciągniętej w lombardzie są określone w ustawie. Ustawa określa również wysokość odsetek.
Całkowity koszt pożyczki w lombardzie to wszelkie koszty, które konsument jest obowiązany ponieść w związku z umową pożyczki, obejmujące:
a) odsetki,
b) pozaodsetkowe koszty umowy pożyczki, w szczególności:
– opłaty, prowizje, podatki i marże,
– koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty przechowania przedmiotu zabezpieczenia lombardowego lub koszty ubezpieczenia,
- ewentualne dodatkowe koszty zadłużenia.,
Ustawa określa maksymalne pozaodsetkowe koszty, również w przypadku wcześniejszej spłaty zaciągniętej w lombardzie pożyczki.
Pozaodsetkowe koszty konsumenckiej pożyczki lombardowej nie mogą być wyższe niż 45% kwoty pożyczki.
Odsetki od kwoty konsumenckiej pożyczki w lombardzie nie mogą przekraczać wysokości odsetek maksymalnych.
Spłata pożyczki
Umowa określa w jakim terminie musi zostać spłacona pożyczka w lombardzie. Po spłaceniu pożyczki przez konsumenta przedmiot zastawu nie staje się własnością lombardu, ale pozostaje własnością pożyczkobiorcy. Jeśli klient lombardu dotrzymał termin spłaty pożyczki, to zabezpieczenie wygasa.
Jeżeli nie doszło do spłaty pożyczki, przedmiot zabezpieczenia staje się własnością lombardu, którą lombard następnie sprzedaje, by odzyskać wypłacone kwoty pożyczki.
Wcześniejsza spłata pożyczki lombardowej
Termin spłaty określa szczegółowo umowa - pożyczka w lombardzie. Jednak w przypadku wcześniejszej spłaty całości kwoty konsumenckiej pożyczki w lombardzie całkowity koszt tej pożyczki pomniejszony o poniesione przez przedsiębiorcę bezzwrotne koszty sądowe lub bezzwrotne koszty na rzecz organów administracji publicznej ulega proporcjonalnemu obniżeniu o kwotę równą pozostałym kosztom przypadającym za okres, o który skrócono okres, na jaki ta pożyczka została udzielona, chociażby konsument poniósł je przed spłatą.
W takim przypadku również lombard nie zyskuje prawa własności zastawu.
Jeżeli konsumenta interesuje wydłużenie terminu spłaty zaciągniętej w lombardzie pożyczki powinien skontaktować się z pracownikiem lombardu.
Sprzedaż przedmiotu zastawu
W przypadku nieodzyskania pożyczonej sumy przez lombard, przedmiot zastawu staje się własnością lombardu. Sprzedaż przedmiotu zabezpieczenia lombardowego odbywa się w formie aukcji elektronicznej, kierowanej do nieograniczonego kręgu podmiotów, chyba że wartość kwoty pożyczki nie przekracza 500 zł.
Czas trwania aukcji nie może być krótszy niż 5 dni. Przedsiębiorca wykonujący działalność lombardową może korzystać z usług podmiotów organizujących aukcje (np. internetowe serwisy aukcyjne), jeżeli warunki tych aukcji spełniają wymagania dla aukcji określone w ustawie lombardowej.
Cena wywoławcza przedmiotu zabezpieczenia lombardowego w pierwszej aukcji jest równa szacunkowej wartości przedmiotu zabezpieczenia lombardowego ustalonej w umowie pożyczki.
Dodatkowo istotną zmianą dla przedsiębiorców w stosunku do stanu obecnego będzie obowiązek zwrotu kwoty nadwyżki ze sprzedaży danej rzeczy. Nadwyżka ze sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia jest niezwłocznie zwracana przez lombard pożyczkobiorcy. Nadwyżka może zostać pomniejszona przez przedsiębiorcę wykonującego działalność lombardową o nie więcej niż 20% nadwyżki. W takim przypadku przedsiębiorca wykonujący działalność lombardową zwraca konsumentowi pozostałą część nadwyżki.
Przepisy karne
Za niedotrzymanie omawianych powyżej regulacji, w przypadku przeprowadzenia kontroli, można otrzymać karę.
Niedotrzymanie omawianych powyżej przepisów zagrożone jest karą grzywny. Sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia, określenie ceny wywoławczej przedmiotu zabezpieczenia oraz niedokonanie zwrotu konsumentowi nadwyżki lub dokonanie tego zwrotu z naruszeniem przepisów ustawy lombardowej podlega karze grzywny do 100 000 zł.
Z kolei zawarcie umowy pożyczki w lombardzie lub dokonanie sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego bez wymaganego wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność lombardową podlega karze grzywny do 500 000 zł.
Dlatego odpowiednie przygotowanie się do zmieniających się przepisów jest niezwykle ważne.
Podsumowanie
Ustawa wchodzi w życie w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 7 stycznia 2024 r. Zatem czasu na dokonanie niezbędnych zmian jest coraz mniej. Trzeba mieć na uwadze, że pracy jest dużo - konieczne jest dostosowanie formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej do wymogów ustawy, dokonanie wpisu lombardu do rejestru Komisji Nadzoru Finansowego, przygotowanie niezbędnych dokumentów, w tym takiego jak umowa konsumenckiej pożyczki lombardowej oraz opracowanie koncepcji dalszego prowadzenia działalności przy zachowaniu rentowności. Nasza Kancelaria Adwokacka z Poznania specjalizuje się w sprawach gospodarczych, doradza przedsiębiorcom w wyborze formy prawnej działalności gospodarczej, przygotowuje umowy i inne dokumenty.
